De grote vraag waar de mensen bewust of onbewust mee te maken hebben is: “Moet ik wachten met verduurzamen, óf moet ik NU wat doen?”. Dikwijls is het antwoord: “Wachten”. Vooral wanneer iemand zich onvoldoende bewust is van deze vraag. Voor mensen die bewust nadenken over deze vraag is dat antwoord niet eenvoudig te geven.
Dit artikel stelt onderbouwd voor om niet te wachten en zelf wat te ondernemen en te doen. Te vaak wordt gewacht op financieringsmogelijkheden, de overheid of de technische- en marktontwikkelingen.
Trouwens, ik vind dat Ellen Deckwitz helder verwoord hoe de centrale overheid hiermee omgaat. Zie Over de energiecampagne “zet ook de knop om” (3:18 min). Op z’n zachtst komt dat neer op: “zij hebben andere prioriteiten”, en het klimaat en lokale overheden en burgers die echt willen, zijn de dupe.
Vind ik dat heel erg? Ja, maar uiteindelijk staat elk van ons zelf aan het roer. Het plaatje hieronder vormt een beeld van hoe dat kan. Het is een weergave van de nu volgende stelling: “Mensen die onbewust onbekwaam zijn bepalen uiteindelijk wat er gebeurt in de samenleving”. Uit deze stelling volgt natuurlijk niet direct “hoe het kan dat elk van ons zelf aan het roer staat”. Hoe dat kan blijkt uit de rest van dit artikel.
De samenleving bestaat uit mensen. Hierboven zijn deze verdeeld over vijf lagen. Van de onderlaag tot de toplaag zitten er per laag steeds minder individuen. Dat verklaart de driehoek. Deze is wel gestileerd; bijvoorbeeld, in de werkelijkheid is de top in verhouding veel kleiner.
De betekenis van de letter per laag is:
A. onbewust/onbekwaam: “ze weten niet hoe ze iets kunnen doen, en het lukt ze niet”,
B. bewust/onbekwaam: “ze weten wel hoe ze iets kunnen doen, maar het lukt niet”,
C. onbewust/bekwaam: “ze weten niet hoe ze iets kunnen doen, maar het lukt ze wel”,
D. bewust/bekwaam: “ze weten wel wat ze kunnen doen en het lukt ze ook”.
Per individu: Hoe hoger in de driehoek, hoe meer vermogen. Hoe lager in de driehoek, hoe meer schulden.
N.b., groep A vormt zowel de onderlaag als de toplaag! Beide zijn onbewust/onbekwaam.
Het verschil is de achtergrond van hun onbekwaamheid. De toplaag laat anderen voor ze werken. Daardoor hebben zij in principe alle onderlagen voor ze aan het werk om hun vermogen door te laten groeien.
Voor hen ontbreekt de noodzaak om kennis en vaardigheden bij te houden die ze wellicht ooit hebben gehad.
De onderlaag heeft óf puur pech waardoor ze in de schulden komen, óf mist de kennis en vaardigheden om dat te voorkomen, óf beide.
De besturing van de samenleving wordt gedaan vanuit D-laag. Echter, wat er feitelijk in de praktijk gebeurt in de samenleving, is puur het effect van gedrag, vooral het gedrag in de onderlaag en de toplaag. Dus, niet alleen een “handjevol” mensen in de top bepalen wat er gebeurt in de samenleving.
Daarnaast is ontzenuwd dat daar de samenzweringen/complotten plaatsvinden. Mensen in de top zijn zich er waarschijnlijk onvoldoende van bewust dat hun gedrag deze veroorzaken. Dat is net zoals bij andere mensen, die wel zien wat er in de wereld gebeurt, maar die het beschouwen als “ver van m’n bed”; zolang het met hen maar goed gaat.
De D-laag behartigt volledig de financiële belangen van de toplaag, want de toplaag zou dat zelf niet (meer) kunnen. Bovendien, samenzwering vereist samenwerking. Dat lukt niet wanneer de top (inmiddels) onbekwaam is en men überhaupt de handen niet wil vuilmaken.
Die D-laag vormt evengoed geen samenzweringen. In opdracht van de samenleving beheren zij de wetten en regels van de samenleving. Dit houdt zichzelf in stand.
Zowel vanuit de toplaag als de onderlaag wordt dat beïnvloed doordat er veel geld in omloop is. En, voor geld kan men de duivel laten dansen.
Verder, de top en de D-laag bestaan uit betrekkelijk weinig mensen. Daardoor heeft de rest veel macht. Vooral wanneer de instandhouding van het “verdeel en heers spel” zou falen. Doch, de kans dat dit faalt is niet groot, omdat in alle lagen de meeste mensen uit eigen (financiële) belangen aan het spel blijven meedoen. Toch, wanneer men zich niet zou laten verdelen, dan zou er ook niets te heersen zijn.
Overigens, zelfs samenzweringen zouden op z’n minst twee kanten hebben; niet alleen óf kwaadaardig óf goedaardig. Pas na verloop van tijd blijkt welke kant de boventoon gaat voeren, en hoe lang dat ook voortduurt, het is tijdelijk. Dat geldt tevens voor wetten en regels.
Terug naar: “hoe het kan dat elk van ons zelf aan het roer staat”. Eén individu kan veel zelf doen. Jij kan dat wellicht ook, en vaak kan je meer dan je denkt! De kunst is om jezelf bewust te worden van wat je wél kan. Je hoeft niet te wachten en kan beter misschien onbewust bekwaam onderdeel gaan uitmaken van een beweging in de samenleving, die zal groeien en gaat bepalen wat er gebeurt. Onbewust, want wat jij zelf nodig hebt staat los van het feit of dit wel of niet gaat leiden tot een beweging. Laat het gebeuren, want als dat absoluut nodig zou zijn, dan gebeurt dat toch wel. Daar zorgen beide A-lagen wel voor!
Zorg voor jezelf en blijf daarbij rekeningen houden met je omgeving (andere mensen, dieren, planten en dingen). Daarnaast kan je bijvoorbeeld leren om aan je directe omgeving hulp te vragen, te krijgen en te bieden. Laat dat leiden tot kleinschalig samenwerken aan goedaardige doelen, en … help zelf mee. Vraag daarbij hulp van bekwame medemensen. Medemensen die kennis en vaardigheden hebben die jij zelf niet hebt en niet zal kunnen leren. Medemensen die niet alleen wat kunnen doen, maar ook kunnen bedenken wat er gedaan zou kunnen worden, of die de regie voor jou willen voeren over allerhande verschillende maatregelen die moeten worden getroffen. Die medemensen zitten echt niet alleen in de hogere lagen van de samenleving. En zelfs daar is niet iedereen voornamelijk gericht op eigenbelang en financiële doelen. Gelukkig zijn er ook medemensen die jou kunnen en willen helpen, omdat ze daar in geloven en dat de moeite waard vinden. Vaak is dat dus iemand in jouw directe omgeving die dat kan, of die iemand anders kent die dat kan. Daardoor kan het wellicht betaalbaar blijven.
Sowieso kun je zelf al een hoop doen door je bewust te worden van jouw eigen gedrag en prioriteiten in het omgaan met afval en het gebruik van energie en grondstoffen. Meermaals kost dat wel moeite maar geen geld, want bijvoorbeeld ramen en deuren dicht doen in de winter kost niets. Het isoleren van je woning kost wel geld.
Tenslotte, hoe anders zou bovenstaand plaatje eruit zien wanneer de focus op bezit/eigendom en financiële doelen voor 100% is overgegaan naar de focus op wat de moeite waard is en optimaal gebruik van energie en grondstoffen?